Συνειδητοποιούμε ξαφνικά ότι τα δελτία ειδήσεων τον τελευταίο καιρό βρίθουν - πιο συχνά από άλλοτε - από περιστατικά απαράμιλλης βαρβαρότητας με στόχο γυναίκες. Χιλιάδες γυναίκες ανά τον κόσμο πέφτουν θύματα εκδικητικής βίας, βιάζονται, κακοποιούνται απάνθρωπα ή και βρίσκουν φρικτό θάνατο λόγω του φύλου τους. Οι «ειδήσεις» συγκλονίζουν με το ακραίο τους περιεχόμενο.
Ως πολίτες της ενωμένης Ευρώπης, ίσως έχουμε την ψευδαίσθηση ότι όλα αυτά βρίσκονται «κάπου αλλού», κάπου μακριά. Όμως, πληροφορίες όπως η ακόλουθη, μάς προσγειώνουν βίαια στην πραγματικότητα. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τουλάχιστον 500.000 κορίτσια εντός της Ευρώπης Ένωσης έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων για πολιτιστικούς και μη-θεραπευτικούς λόγους. Επιπλέον, 180.000 γυναίκες και κορίτσια κάθε χρόνο κινδυνεύουν να υποστούν τις επιβλαβείς αυτές πρακτικές.Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων αποτελεί μια βαθιά ριζωμένη παράδοση σε μεγάλες περιοχές της Αφρικής, σε χώρες της Μέσης Ανατολής και σε κάποιες περιοχές της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. Πρόκειται για ένα τελετουργικό ενηλικίωσης για τα κορίτσια που επιβεβαιώνει την «καταλληλότητά» τους για γάμο εντός της κοινότητας. Οι ατομικές προσπάθειες εγκατάλειψης της πρακτικής, είτε από τα κορίτσια τα ίδια, είτε από γονείς ή συγγενείς τους, προσκρούουν σε ανυπέρβλητα εμπόδια που θέτει η ίδια η κοινωνικο-οικονομική δομή της κοινότητας.
Η μετακίνηση πληθυσμών μεταναστών από περιοχές που εφαρμόζουν τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων, έχουν μεταφέρει τις πρακτικές αυτές σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες (Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Ισπανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο). Λόγω της ειδικής φύσης του προβλήματος, τα επίσημα στοιχεία είναι λιγοστά και τα δεδομένα ανάμεσα στα κράτη-μέλη δεν είναι συγκρίσιμα, ωστόσο είναι αρκετά για να στοιχειοθετήσουν τη σοβαρότητα του προβλήματος. Ο ακρωτηριασμός των γυναικών γεννητικών οργάνων συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γυναικών και κοριτσιών και θέτει σε κίνδυνο την ψυχική υγεία, ακόμη και την ίδια τη ζωή τους. Για το λόγο αυτό, στην Ευρώπη θεωρείται αδίκημα, είτε ως εγκληματική πράξη είτε ως πράξη πρόκλησης σωματικής βλάβης ή τραύματος.
Αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται για ένα ζήτημα στενά συνυφασμένο με την πολιτιστική ταυτότητα χιλιάδων κατοίκων στα κράτη-μέλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει ότι χρειάζεται πολύπλευρη προσέγγιση του ζητήματος, διαθεσμική, αλλά και διασυνοριακή συνεργασία. Σήμερα, η Επιτροπή προχωρά σε μια σειρά πρωτοβουλιών, ξεκινώντας από την ανάγκη συλλογής συγκρίσιμων και αξιόπιστων στοιχείων, αλλά και προγράμματα ευαισθητοποίησης των μεταναστευτικών κοινοτήτων. Πρόληψη και εκπαίδευση, κατάλληλα καταρτισμένες υπηρεσίες υποστήριξης, ενημέρωση και κινητοποίηση διωκτικών αρχών, είναι μερικές από τις δράσεις που τίθενται σε εφαρμογή εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όμως, κυρίως, είναι απαραίτητο να υπάρξει συμμετοχή των ίδιων των μεταναστευτικών και πολιτισμικών κοινοτήτων, αλλά και να προσεγγισθούν πρόσωπα και θεσμοί που μπορούν να λειτουργήσουν ως «γέφυρες» συνεννόησης μεταξύ της κοινότητας και της Πολιτείας.
* Η Βάσω Κόλλια είναι Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, στο Υπουργείο Εσωτερικών
Βάσω Κόλλια
