Σεξουαλική μοναρχία Τα κόλπα της εξάποδης βασίλισσας του σεξ

Ουάσινγκτον: Στον κόσμο των κοινωνικών εντόμων, η βασίλισσα απαιτεί από τους κοινούς θνητούς να αποκηρύξουν το σεξ για χάρη της. Μελέτη στο περιοδικό Science προσφέρει τώρα νέα στοιχεία για την προέλευση και το χημικό οπλοστάσιο αυτής της σεξουαλικής μοναρχίας. Οι εντομολόγοι γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι οι βασίλισσες στις αποικίες των κοινωνικών εντόμων εκπέμπουν φερομόνες για να καταστέλλουν την αναπαραγωγή των εργατών τους. Μέχρι πρόσφατα,

όμως, οι φερομόνες αυτές είχαν ταυτοποιηθεί μόνο στην περίπτωση της κοινής μέλισσας, επισημαίνει η Ανέτ Βαν Οϊστάγιεν του Πανεπιστημίου του Λέβεν στο Βέλγιο, επικεφαλής της μελέτης. Για να διερευνήσει το θέμα περισσότερο, η ομάδα της Οϊστάγιεν εξέτασε τις χημικές ουσίες που παράγουν οι βασίλισσες στην κοινή σφήκα Vespula vulgaris, το μυρμήγκι της ερήμου Cataglyphis sp. και στον βομβίνο Bombus terestris. Τα μόρια που αναγνωρίστηκαν ήταν κυρίως αλκάνια, μια κατηγορία κορεσμένων υδρογονανθράκων. Τα αλκάνια που απομονώθηκαν σε κάθε έντομο δοκιμάστηκαν στη συνέχεια σε αποικίες από τις οποίες είχε αφαιρεθεί η βασίλισσα. Στην περίπτωση που η βασίλισσα πεθάνει ή εξαφανιστεί, τα χημικά ίχνη της κανονικά εξασθενίζουν και τελικά χάνονται, οπότε οι εργάτες αρχίζουν να αναπαράγονται. Στο πείραμα της μελέτης, όμως, τα μόρια που είχαν απομονωθεί από τις βασίλισσες εμπόδιζαν την αναπαραγωγή των εργατών ακόμα και στις ακέφαλες αποικίας -ένδειξη ότι τα μόρια των ερευνητών ήταν πράγματι οι βασιλικές φερομόνες. Στην επόμενη φάση, οι ερευνητές επανεξέτασαν τη διαθέσιμη βιβλιογραφία και διαπίστωσαν ότι τα αλκάνια είναι τα κυριότερα χημικά που παράγουν οι βασίλισσες σε μια μεγάλη ποικιλία κοινωνικών εντόμων. Και αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι οι φερομόνες της σεξουαλικής μοναρχίας εμφανίστηκαν νωρίς στην εξέλιξη των κοινωνικών εντόμων, πριν από τουλάχιστον 145 εκατομμύρια χρόνια. Πώς όμως εξελίχθηκαν αυτές οι ουσίες; Οι ερευνητές έχουν μια πιθανή εξήγηση. Όλα τα κοινωνικά έντομα, από τους τερμίτες και τα μυρμήγκια μέχρι τις κοινωνικές σφήκες, πιστεύεται ότι κατάγονται από μη κοινωνικά έντομα που απλά συμβίωναν. Σε αυτά τα προγονικά έντομα, τα οποία πιστεύεται ότι μπορεί να ήταν μονογαμικά, οι φερομόνες πιθανότατα χρησιμοποιούνταν για την προσέλκυση συντρόφων. Στην πορεία του χρόνου, όμως, οι φερομόνες μπορεί να άρχισαν να επιδρούν στους απογόνους των εντόμων. Και οι απόγονοι μπορεί να είχαν εξελικτικό συμφέρον να φροντίζουν περισσότερο τα αδέλφια τους παρά τα δικά τους παιδιά -αφού στα μονογαμικά είδη τα αδέλφια έχουν περισσότερα κοινά γονίδια με τα αδέλφια τους παρά με τα παιδιά τους. Με τον καιρό, τα παιδιά της βασίλισσας παραιτήθηκαν από το δικαίωμά τους στο σεξ και ανέλαβαν τη φροντίδα της μητέρας και των αδελφών τους. Είναι ίσως μια βαρετή ζωή, από εξελικτική άποψη όμως αποδεικνύεται άκρως πετυχημένη.  news.in